मटारची उसळ

      

प्रकार:	उसळ	गरम	किती जणांसाठी: ४	प्रक्रिया: फोडणी करणे,  परतणे, उकळणे,
पौष्टिकता:	क्षार	जीवनसत्त्वे – “ब” व “क”	प्रथिने, कर्बोदके, स्निग्ध पदार्थ
वेळ:	पूर्वतयारीचा:	१५ मि	वाढण्याचा:	२ मि
	पाककृतीचा:	८ मि	खाण्याचा:	१५ ते ३० मि

नाव:	मटारची उसळ
प्रस्तावना:	वर्षात २-३ वेळा मटार भरपूर येतो आणि स्वस्त होतो. यामुळे आणि हिरव्या मटारच्या अनेक गुणवैशिष्ट्यांमुळे त्याच्या अनेक पाककृती करता येतात. त्यांपैकी मटारची उसळही अनेक प्रकारांनी करता येते.
इच्छा:	त्यातील सर्वात सोपी, उसळ-ब्रेडमधली उसळ आपण आज करूया.
पूर्वतयारी:	·         मटारच्या शेंगा शेतातून तोडून आणणे. (आम्ही आणतो बुवा! तुम्ही वाटलं तर बाजारातून आणा. किंवा वरच्या फोटोतल्या शेतातून आणा.)  ·         मटारच्या शेंगा सोलून दाणे काढून ठेवणे. हल्ली बाजारात सोललेले दाणे किंवा गोठवलेले मटारचे दाणेही मिळतात. वेळ नसल्यास किंवा आयत्या वेळी उसळ करायला ते ठीक. पण (स्वतः शेतातून शेंगा तोडून) स्वतः सोललेल्या ताज्या दाण्यांची गंमत वेगळी. शिवाय ते सोलतासोलता खाताही येतात (म्हणून मुलेसुद्धा ते आवडीने सोलतात) व खावेत. शेंगेच्या आत ते पूर्ण स्वच्छ असतात, पौष्टिक असतात, कच्चे असल्याने त्यातील सर्व अन्नघटक उपलब्ध होतात व ते खाल्ल्यने वजन वाढत नाही. (का?- विचार करा किंवा तुमच्यासाठी आम्ही केलेला विचार खाली “चिंतन” मधे वाचा.) ·         एक बटाटा उकडून ठेवणे. ·         सुकं खोबरं भाजून ठेचून किंवा किसून भाजून घेऊ.
तयारी:	आपण दोन वाट्या मटारचे दाणे, एक उकडलेला बटाटा, फोडणीचे सामान (४ चमचे तेल, १ चमचा मोहरी, १ चमचा लाल तिखट, २ चमचे गोडा मसाला, १ चमचा गरम मसाला, हळद व हिंग), आलं-लसूण पेस्ट, कढीलिंब, भाजून ठेचलेलं किंवा किसून भाजलेलं सुकं खोबरं, मीठ व ३*३*३ सेंमी (म्हणजे लिंबाएवढा) गुळाचा खडा घेऊ. शिवाय आपल्याला ५ वाट्या पाणी लागेल.
पाककृती:	·         एका पातेल्यात आपण ५ वाट्या पाणी तापत ठेऊ. ·         दुसर्‍या मोठ्या पातेल्यात किंवा कढईत फोडणीसाठी तेल तापत ठेऊ. त्यात मोहरी टाकू. ती तडतडायला लागल्यावर त्यात आलं-लसूण पेस्ट, कढीलिंब, लाल तिखट, गोडा मसाला, गरम मसाला, हळद व हिंग (याच क्रमाने) टाकू. ·         त्यावर मटारचे दाणे व थोडे मीठ टाकून (अगदी थोडेसेच) परतून घेऊ. ·         मग त्यात बटाट्याच्या फोडी, खोबरं, गूळ व उकळतं पाणी टाकू. ·         पाण्याला उकळी फुटली की गॅस बारीक करून, झाकण ठेऊन ५ मिनिटं उकळत ठेऊ. ·         ३ मिनिटांनंतर मटार शिजले का ते व चव बघू. आवश्यकतेप्रमाणे त्यात थोडे मीठ व तिखट टाकू.
समृद्धीकरण	·         आपण यात मक्याचे दाणे (थोडी जादा कर्बोदके), ४ चमचे दाण्याचं कूट आणि/किंवा २ अंडी (जादा प्रथिने) उसळीला उकळी फुटताच टाकू शकतो. ·         खाताना आवडीप्रमाणे लिंबू पिळूया.
कौशल्य:	·         आत्तापर्यंत फोडणी करण्याचे कौशल्य आपल्याला पुरेसं आत्मसात झालेलं आहे असं गृहीत धरूया. ·         मटार हवा तितका शिजलेला आहे हे २-३ वेळा तपासणं आवश्यक आहे. खरं म्हणजे आपण मटार कच्चा खाऊ शकत असल्याने तो शिजणं हा प्रश्न नाही आहे. तो जादा शिजून त्याचा स्वच्छ हिरवा रंग बदलू नये (रंग बदलण्याचा अर्थ त्यातील अनेक उपयुक्त अन्नघटकांचा – जीवनसत्वे – नाश झाला असा आहे) व अती शिजून त्याचे पुरण होऊ नये हे बघणे आवश्यक आहे. तसेच मटारच्या जातीप्रमाणे बरोबर शिजण्याचा वेळ कमी-जास्त असतो. ·         या उसळीचा रस्सा पातळ हवा. म्हणून अजून थोडे पाणी जरुरीप्रमाणे घालावे. ·         उसळीची चवही ३-४ वेळा बघावी (त्यात लाज मानू नये). तिखट, गोड , व विशेषतः खारट या चवींचा सुयोग्य मेळ जमवणे हे तंबोरा जुळवण्याइतकेच कौशल्याचे काम आहे. या बाबतीत आपण स्वतःला कधीही एक्स्पर्ट समजू नये. (माझी बायको मांसाहारी पदार्थ उत्कृष्ट करते. पण अजीबात चव न बघता करते कारण ती संपूर्ण शाकाहारी आहे. पण हे अपवादात्मक परीस्थितीत व फक्त काही लोकांनाच जमू शकते.) ·         चव घेऊन बघण्याआधी वासही घेऊन बघायची सवय लावून घ्यावी.
सजावट:	उसळ बरोबर झाली तर लाल-केशरी रश्शात हिरवे मटारचे दाणे आधीच खूप छान दिसतात. त्यावर थोडी कोथिंबीर व बारीक शेव (पिवळा रंग) टाकली की उत्कृष्ट सजावट होते आणि चवही वाढते.
वाढप:	·         एका प्लेटमधे लोण्यावर अर्धवट भाजलेले ब्रेडचे २ स्लाईस (ब्रेड थोडा मऊ हवा, अगदी कुरकुरीत नको) घ्यावे. शेजारी टोमॅटो-कांद्याच्या चकत्या व (शक्यतो) पांढर्‍या वाडग्यात ही उसळ ठेवावी व (ग्लासभर पाण्याबरोबर) द्यावी. ·         ही अर्थातच पोळी, पराठा, भाकरी व भाताबरोबरही छानच लागते.
आस्वाद:	·         आता दोन्ही हातांनी ब्रेडचा तुकडा तोडून तो रश्श्यात बुडवून भिजवावा व अलगद तोंडात सोडावा. तोंड भाजणे, चारदा हाऽऽ हाऽऽ करणे व ठसका लागणे अपेक्षितच आहे. ·         खरी चव ३-४ घासांनंतरच कळायला लागते. ती शेवटपर्यंत वाढतच जाते. म्हणून कधी थांबायचं हे आपणच ठरवायला हवं. ·         खायला सुरुवात केल्यावर १५ मिनिटं गप्पा बंद पडतात. हेही अपेक्षित आहे. नंतर त्या आपोआप सुरू होऊन वाढतच जातात. ·         काही लोक स्लाईस हातात घेऊन त्याचा दातांनी (कोरडा) तुकडा तोडतात व उसळ चमच्यानं तोंडात सारतात. ते मूर्ख असतात.
चिंतन:	·         बॅचलर असताना, बायको माहेरी गेल्यावर एकटे असताना किंवा मित्रांचे टोळके जमवून पार्टी करायलाही हा छान पदार्थ आहे. ·         मटारच्या दिवसांत एकदा तरी ही उसळ व्हायलाच पाहिजे. ·         ही जरुरीप्रमाणे तेलाशिवाय किंवा कमी-जास्त तेलात आणि कमी-जास्त तिखट करता येते.