सर्वसाधारण आरोग्य - वसतीगृह - 1) आहार

घरापासून लांब एकटे राहाताना आरोग्य कसे राखावे.

- वस्तीगृहात, पेईंग-गेस्ट म्हणून किंवा खोली भाड्याने घेऊन राहाताना –

मुले व मुली दोघांसाठी

घरापासून लांब एकटे राहाणे सध्याच्या दिवसात नेहमीचेच झाले आहे.

उच्च शिक्षण आवश्यक झाले आहे व ते शहरांतच उपलब्ध असल्याने त्यासाठी गावाकडून शहरांत जावे लागते. शिक्षणाच्या शाखा वाढत असल्याने व अनेक शिक्षणक्रमांसाठी प्रवेशप्रक्रिया मध्यवर्ती असल्याने शहरी विद्यार्थ्यांनाही त्याच शहरात हव्या असलेल्या शिक्षणक्रमाला प्रवेश मिळण्याची शक्यता राहिलेली नाही. पद्व्युत्तर शिक्षणासाठीतर मोठ्या शहरांतल्या महाविद्यालयांत, विद्यापीठांत किंवा परदेशीही जाण्याची जरूर पडते. तेव्हा घर आणि गाव न सोडताच शिक्षण घेणे आता शक्य राहिले नाही. शिक्षणानंतरही नोकरी-व्यवसायाच्या निमित्तानेही दुसर्‍या गावी स्थायीक होणे व (लग्न होऊन स्वतःचे घर करेपर्यंत) बराच काळ एकटे (किंवा रूम-पार्ट्नरबरोबर) राहाणे (आता मुलींनाही) भाग पडते. म्हणजे जवळजवळ 90% मुलामुलींना काही वर्षेतरी (15 ते 17व्या वर्षापासून सरासरी 4-10 वर्षे) घरापासून लांब रहावेच लागते.

मुलाच्या जडणघडणीचा आणि मुलामधे महत्त्वाचे (चांगले किंवा वाईट) व दीर्घकाळ टिकणारे बदल होण्याचा हा काळ असतो. आरोग्याच्या बाबतीत तर या बदलांचे परिणाम आयुष्यभरही टिकतात. पण वेळेअभावी, आर्थिक कारणांमुळे, इतर ताणांमुळे, परंतु मुख्यतः अज्ञान व निष्काळजीपणामुळे याच काळात आरोग्याकडे अक्षम्य दुर्लक्ष केले जाते.

आत्ता आपण आरोग्य सुधारण्याचे व टिकवण्याचे काही सोपे व सहज करता येतील असे उपाय पाहू. तसेच काही नेहमीच्या अडचणींची व प्रश्नांची सोपी उत्तरे शोधण्याचा प्रयत्न करू. ही फक्त काही मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत. त्यांनुसार तुम्ही तुमच्या गरजांनुसार व अडचणींनुसार तुमचा मार्ग शोधू शकता. दर वेळी हे सोपेच असेल असे नाही. पण ते अत्यावश्यक आहे.

इथे आपण आरोग्यासंबंधीच्या 5 मुख्य मुद्यांचा विचार करूया.

1)    आहार

2)    व्यायाम

3)    स्वच्छता

4)    मानसिक आरोग्य

5)    सामाजिक आरोग्य   

त्याच बरोबर आपण काही मुद्दम प्रयत्न करण्याच्या गोष्टी, काही टाळण्याच्या गोष्टी, काही करण्याच्या व काही न करण्याच्या गोष्टीही पाहाणार आहोत.

1)   आहार

घरापासून लांब राहातानाच्या आहारासंबंधी विचार करताना खालील गोष्टी विचारात घ्यायला हव्यात.

a.    आहारशास्त्रीय दृष्टीकोन: आहार पौष्टिक व संतुलित असावा. यासाठी उपलब्ध आहाराचा कसा उपयोग करता येईल, या आहाराला पूरक जादा काय खायला पाहिजे, या आहारातील काय वर्ज करायला पाहिजे व पर्यायी कोणत्या गोष्टी खायला पाहिजेत हे पाहाणे आवश्यक आहे.

b.    आहारविषयक स्वच्छता: उलट्या, जुलाब, अपचन, आम्ल-पित्त, जंत इत्यादी रोगांना प्रतिबंध करण्यासाठी शक्य असलेली जास्तीतजास्त स्वच्छता पाळणे अत्यावश्यक आहे.

c.    आर्थिक बाजू: आहार आणि इतर प्रयत्न परवडणारे हवेत. अर्थात निकृष्ट व अस्वच्छ आहारामुळे पुढील काही वर्षांत होणारे रोग, त्यांच्या उपचारांसाठी झालेला खर्च, वाया गेलेला महत्त्वाचा वेळ व मुख्यतः त्यामुळे ढासळलेल्या आरोग्याचे दीर्घकाळ भोगावे लागणारे परिणाम हे परवडणार आहे का याचाही विचार करायला हवा.

4. वेळ: कॉलेज, प्रॅक्टिकल्स, अभ्यास, इतर अक्टीव्हिटीज्‍ याला पुरेसा (भरपूर) वेळ देणे महत्त्वाचे आहेच. पण आरोग्यासाठी घालवलेला वेळ हा वाया घालवलेला वेळ नाही. नियोजन व वेळेचे योग्य व्यवस्थापन करून आरोग्यासाठी पुरेसा वेळ काढणे आवश्यक आहे

1. उपलब्ध गोष्टींचा जास्तीतजास्त उपयोग कसा करून घ्यावा –

a)    मेस, हॉटेल, खानावळ, खाजगी खानावळ – २ जेवणे –

                      i.        जेवणात जे पदार्थ असतील ते भरपूर खा. त्या त्या मोसमात भरपूर उपलब्ध असलेले आणि म्हणून स्वस्त असलेले पदार्थच (कांदा, बटाटा, वांगी, लाल भोपळा, दुधी भोपळा, कोबी, फ्लॉवर, भेंडी, टॉमॅटो, गाजर काकडी, इ.) खानावळीत वापरले जातात. परंतु तरीही आठवड्यात/महिन्यात नाही पण एक वर्षात अनेक प्रकारच्या भाज्या खायला मिळतातच.

                     ii.        शक्य असेल तेव्हा ज्वारी-बाजरीची भाकरीही खा.

                    iii.        भाज्या, घट्ट आमटी-वरळ-डाळ व कडधान्याच्या (मोडाच्या जास्त चांगल्या) उसळी भरपूर खा. इथेही त्या त्या “मोसमात भरपूर ते स्वस्त आणि मस्त” हे लक्षात ठेवा.

                   iv.        उपलब्ध कोशिंबीरी (गाजर-काकडीचा उपयोग काही वेळा भाजीसाठी केला गेला तरी कांदा-टॉमॅटो तरी असतातच) भरपूर खा.

                    v.        रोज एक लिंबू (दोन जेवणांत मिळून) नक्की खा.

                   vi.        कधी कुठलीही पालेभाजी केली असेल (क्वचितच केली जाते) तर भरपूर खा.

                  vii.        असेल त्याप्रमाणे रोज २ वाट्या दही-ताक खा. ते दुधाला बरा पर्याय ठरू शकते (दुधाचे काही फायदे मिळत असल्याने ताकाने का होईना पण दुधाची तहान भागते); त्याने पचन सुधारते, त्यात उपयुक्त जंतू भरपूर असतात व त्यामुळे जुलाबांची शक्यता कमी होते.

                 viii.        विशेष किंवा वेगळे म्हणून केलेले सर्व पदार्थ नक्की खा.

                   ix.        जास्त तिखट, मसालेदार व तेलकट खाऊ नका.

                    x.        कोणत्याही आवडी-निवडी ठेवू नका.

b)    सुट्टीचे दिवस

काहीतरी वेगळे खाण्याचा प्रयत्न करा –

                      i.        इतर प्रकारच्या (पंजाबी, दाक्षिणात्य-साऊथ इंडियन, चायनीज, सिझलर्स, इ.) हॉटेलमधे वेगळ्या भाज्या, पालेभाज्या, वेगळ्या प्रकारच्या कोशिंबीरी, मांस मासे इ. (जर खात असाल तर आणि परवडेल त्याप्रमाणे).

                     ii.        फ्रूट ज्यूस बारमधे – ताजे फळांचे रस, फ्रूट सॅलेड इ. आता गाजर, टॉमॅटो, बीट, दुधी-भोपळा इत्यादींचे रसही मिळतात. 

                    iii.        फळांच्या गाड्यांवर –

                   iv.        त्या शहरात राहाणार्‍या मित्रांच्या घरी – त्यांनी जेवायला बोलावले असल्यास – त्यांच्या घरी नेहमी बनवले जाते ते घरगुती आणि पारंपारिक अन्न.

                    v.        चाट-भेळेच्या गाड्या – इथे काय खायचे हे तुम्हाला सांगायला नकोच. पण त्यातही वेगळेपणा, स्वच्छता व पौष्टीकता बघा. उदा.- पाणीपुरीऐवजी एस्‍.पी.पी. किंवा एस्‍.पी.डी.पी. खा किंवा व्हेज सॅंडविच ऐवजी ब्रेड-ऑम्लेट/अंडा-भुर्जी खा.

c)    मोठी सुट्टी – घरी राहाणे आणि जेवणे:

                      i.        सुट्टीत घरी आल्यावर हॉटेलात जेवायला जाऊ नका.

                     ii.        आईला तुमच्या आवडीचे पदार्थ करायला सांगा – फक्त काही दिवसच.

                    iii.        त्यानंतर, ज्या अत्यावश्यक खाद्यपदार्थांचा मेस/खानावळीच्या जेवणात अभाव होता (उदा. – पालेभाज्या, क्वचित मिळणार्‍या/मोसमी भाज्या – कार्ले, गवार इ., कडधान्ये – ओली चवळी, काळा घेवडा, पावटा, इ. व मोडाची, काही डाळी – उडीद, मसूर मूग, घेवडा, इ.) त्यांचे पदार्थ आईला मुद्दम करायला सांगा.

                   iv.        तुमच्या घरचे रोजचे जेवणातले पदार्थ (तुमच्या प्रदेशात नेहमी केले जाणारे, जात-धर्म-कुटुंबानुसार वैशिष्ट्यपूर्ण) तिला करायला सांगा. यातले काही पूर्वी तुम्हाला आवडत नव्हते तेही करायला सांगा व आवडून घेऊन खा.

                    v.        मेस/खानावळीत कधी केले न जाणारे वेगळे पदार्थ (उदा. – थालीपीठ, दडपे पोहे, पिठले, भाकरी, मोदक, इ.

                   vi.        मेस/खानावळीत व होटेलांत तुम्ही नेहमी खाता ते व खाऊ शकता ते पदार्थ आईला करायला सांगू नका व करू देऊ नका.

                  vii.        सुट्टीच्या शेवटी बरोबर नेण्यासाठी आईला भरपूर (तुम्हाला आणि तुमच्या मित्रांना काही आठवडे पुरतील इतके) फराळाचे पदार्थ (टिकऊ आणि पौष्टिक) करायला सांगा. (घरी केलेले भरपूर, स्वस्त, मस्त आणि स्वच्छ. ते मधल्या वेळी मित्रांबरोबर खा (सांगायची जरूरच नाही. ते वाटच बघत असतील. मित्रांनीही त्यांच्या घरून काही पदार्थ आणले असणारच. खरं म्हणजे कोणी काय-काय पदार्थ आणायचे हे सुट्टीला घरी जाताना आधीच ठरवले तर फार चांगले. त्यामुळे तुम्हाला सर्वांनाच काही आठवडे पुरतील इतके, निरनिराळे व पौष्टिक पदार्थ मिळतील.

B.   जादा प्रयत्न:

                      i.        नाष्टा: भरपूर नाष्टा करूनच दिवसाची सुरुवात करा. त्यामुळे चलबिचल किंवा चिडचिड होत नाही; मन शांत व समाधानी होते; लक्ष लागते व बुद्धी एकाग्र होते. नाष्ट्याला कोणताही पदार्थ चालेल. मेसमधे नाष्टा मिळत नसेल तर जवळच्या हॉटेलमधे जा व ताजी, गरम लगेच वाढली जाणारी व पटकन खाता येणारी कोणतीही डिश निवडा.  

                     ii.        खाण्याच्या वेळा: कमीतकमी २ जादा (नाष्टा व २ जेवणांव्यतिरिक्त) खाण्याच्या (भुकेच्या) वेळांचा उपयोग करा. तेव्हा फळे, कोशिंबीरीचे पदार्थ(कच्चे गाजर, काकडी, टॉमॅटो इ.), घरगुती फराळाचे पदार्थ, दूध, अंडी इ. पदार्थ खा. अशा वेळी या गोष्टी खाणे पोषक, पूरक, स्वच्छ व वेळ वाचवणारे असते.   

                    iii.        दूध: रोज 2 कप/1 मोठा ग्लास भरून दूध पिणे अत्यावश्यक आहे. काहीही करून हा प्रश्न सोडवा.

काही पर्याय – मेस/हॉटेलमधे उपलब्ध असल्यास पिणे, बाटलीबंद स्वादयुक्त दूध पिणे, ½ लीटरची पिशवी (प्रमाणित कंपनीची पाश्चराईझ्ड) आणून तुम्ही व रूम-पार्टनरने अर्धे अर्धे पिणे किंवा टेट्रा-पॅक आणणे. शक्य तेव्हा दुधाचे इतर पदार्थ (ताक, दही, लस्सी, दही-वडा, इ.) खा.   

                   iv.        फळे: आठवड्यातून २ वेळा फळे आणा व रोज एक फळ खा. मोठी फळे (उदा – पोपई, कलिंगड, टरबूज, इ.) मित्राबरोबर वाटून खा. (त्याने निम्मे पैसे द्यावेत अशी अपेक्षा करू नका) नाहीतर त्यातला काही भाग वाया जाईल किंवा तुम्ही मोठी फळे आणू शकणार नाही.    

                    v.        कोशिंबीरी: आठवड्यातून २ वेळा गाजर, काकडी, टॉमॅटो, बीट, इ. कोशिंबीरीचे पदार्थ आणा रोज थोडेथोडे खा (अर्थात स्वच्छ धुवून).   

                   vi.        अंडी/मांस: हे पदार्थ पूरक म्हणून उपयुक्त आहेत पण अत्यावश्यक नाहीत. जर परवडत नसतील किंवा तुम्ही शाकाहारी असाल तर डाळी व कडधान्ये जास्त प्रमाणात खा.

                  vii.        फराळाचे व मधल्या वेळच्या खाण्याचे पदार्थ: घरून आणलेले किंवा वेळोवेळी कुणाबरोबर घरून पाठवलेले फराळाचे पदार्थ उत्तम. नाइलाज म्हणून्च विकतचे स्नॅक्स खा. पण त्यातल्यात्यात स्वच्छता व पोषकता पहा. या पदार्थांसाठी फक्त एकच खाण्याची वेळ राखून ठेवा.

                 viii.        सुकामेवा: रोज एक मूठभर सुकामेवा (परवडत असेल तर) खा. कमीतकमी मूठभर शेंगदाणे व 2 खारका खा.

                   ix.        परवडणे: ही गोष्ट प्रथम लक्षात ठेवली पाहिजे. वरील सर्व सूचना करताना व उपाय सुचवताना “हे परवडेल का व कसे परवडेल” याचा विचार केला आहे. नियोजन व उपलब्ध गोष्टींचा योग्य वापर व पर्यायांचा विचार केल्यास चांगला आहार नक्कीच परवडू शकतो.

                    x.        मित्राबरोबर वाटून घेणे: रूम पार्टनर/मित्र/मैत्रिणीबरोबर चांगले संबंध व समजूत असेल तर वर सुचवलेल्या बहुतेक गोष्टी सहज शक्य आहेत. उदा. – दुधाचा उपयोग व नियोजन, फळे व कोशिंबीरीचे पदार्थ विकत आणणे, सुट्टीहून येताना आणण्याचे पदार्थ ठरवणे, इत्यादी. पदार्थांचा पूर्ण उपयोग, वाया न घालवणे (काही गोष्टी एका मर्यादेपेक्षा कमी विकत आणता येत नाहीत) व परवडणे यासाठी वाटून घेण्याइतका चांगला उपाय नाही

                   xi.        नियोजन: नियोजन, नियोजनानुसार अंमलबजावणी, पुनरावलोकन व सतत प्रयत्न केले तरच वरील सर्व गोष्टी शक्य होतील व होस्टेलवर राहाण्याच्या काळात खाण्याची आबाळ होणार नाही. (नियोजन, नियोजनानुसार अंमलबजावणी, पुनरावलोकन व सतत प्रयत्न, उपलब्ध सामग्रीचा योग्य वापर व काल-व्यवस्थापन यांसारख्या अनेक महत्त्वाच्या व पुढील आयुष्यात उपयोगी पडणार्‍या गोष्टींचे प्रशिक्षण या निमित्ताने मिळू शकेल हा जाताजाता होणारा जास्तीचा फायदा आहे.)

या गोष्टी टाळा: फास्ट फूड्‍स, बिस्किटे, पिझ्झा, केक, ब्रेड, वेफर्स, कुरकुरे, इ. सोडायुक्त तयार पेये, हातगाडीवरचे पदार्थ,

खाऊन/करून पहा: थोडे-थोडे वारंवार खाणे, घरगुती पदार्थ, शेंगदाणे, सुकामेवा, फळे आणि कोशिंबीरींचे पदार्थ, फळांचे रस, सरबते, इ.

कॉलेजमधे डबा नेणे. 

नक्की करा: मेस/खानावळीत मिळणार्‍या गोष्टींचा भरपूर उपयोग करून घ्या.

ताज्या, गरम, स्वच्छ, सर्व (आवडी निवडी न ठेवता) गोष्टी खा. 

नक्की करू नका: अवेळी खाणे, अस्वच्छ खाणे, विनाकारण उपाशी रहाणे, अती खाणे.

आवडी निवडी ठेवू नका.

कोणतेही व्यसन करू नका. कुतूहल म्हणूनही व्यसन करून बघू नका.

General Health - Hostel- 1) Diet: -

How to Maintain General Health While Living Away From Home

During Hostel-Days and Bachelor- Days

Applicable for Both Boys and Girls 

Living away from home (in hostel, as a paying guest or by hiring a room) (as a single person or with roommates) is very common today.

Since higher education is important and is centralized in cities one has to go to cities from his home town for higher education. In addition, the number of branches and specializations is increasing and for majority of courses the admissions are centralized, so it is not possible to get desired education in the same city. For postgraduate studies one has to go to universities in big cities or abroad. After education one has to settle away from home town, for a variable period, as a bachelor. Now this is equally true for girls also. So almost 90% boys and girls spend at least few years away from home.  

On an average this period is 4 to 10 years (starting from 15 or 17 years of age). And these are major formative years having lifelong (good or bad) effects. This is even more applicable to (physical, mental and social) Health. Paradoxically this is the period when health is most neglected due to lack of time, economic reasons and other pressures, but mainly because of negligence and lack of initiative.    

Here we will try to find out some simple ways and solutions to maintain health. These are the guidelines. With the help of these, you can find out your own ways according to your needs and problems. This may not be that simple every time. But this is essential.

We will discuss following 5 major and basic points about health.  

1.    Diet: -

2.    Exercise: -

3.    Cleanliness: -

4.    Mental Health: -

5.    Social Health: -

Similarly we will also see the things to Avoid, things to Try, things you Should Do and things you should Not Do.

1)   Diet: -

While considering a diet for Hostel Days and Bachelor Days it is necessary to consider following points:

a.    Diet point of view: Diet should be nutritious and balanced. How to make it nutritious and how to achieve balance – making use of available diet, additions, subtractions and substitutions

b.    Dietary Hygiene: To avoid diseases like diarrhea, dysentery, indigestion, hyper-acidity, worm infestation, etc. maximum possible cleanliness is essential.

c.    Economy: Diet and all dietary efforts should be affordable. At the same time, it is necessary to consider the affordability of treatment of diseases and long-term effects of ill-health caused by imbalanced and unhygienic diet. 

d.    Time point of view: It is important to give enough time for college lectures, practices, studies and other activities. But it is also equally important to give enough time for health maintenance. Health-Time is not a wasted time. Enough time can be made available by simple Planning, time management, less preparation, less eating time, easy to follow schedule etc.  

A.   Availabilities and How to make the best use of them: 

a)    Mess, Restaurant, Private -2 eating times – Lunch and Dinner

                      i.        Eat whatever is available – in plenty. They will always use whatever is seasonal, available in plenty and (therefore) is cheap (potatoes, Brinjal, Kobi, Cauliflower, Bottle Gourd - Dudhi Bhopala, pumpkin - Lal Bhopala, carrots, tomatoes, etc.) So there will be good variety during one year (though not much variety during a week or a month). 

                     ii.        Eat ‘Bhakari’ when available.

                    iii.        Eat vegetables, Dals and condiments (they are better if germinated) in good quantities. Here also the principle of ‘seasonal, available in plenty and cheap’ is applicable.

                   iv.        Eat available salads (at least onions and tomatoes are available) in large quantities.

                    v.        Eat one lemon (½ + ½ in 2 meals – it is always available) in a day.

                   vi.        Eat green-leafy vegetable in large quantities whenever is available (not always available).

                  vii.        Eat/drink Curds or Buttermilk (2 cups/day) if available: Why? – because it’s a milk substitute (some advantages of milk), a healthy bacterial culture, good for digestion and it minimizes risk of diarrheas. 

                 viii.        Eat whatever is prepared as a “Special” or “Different” dish.  

                   ix.        Try to eat less spicy and less oily.

                    x.        NO likes and dislikes.

b)    Holidays:

Try to eat something different –

                      i.        At other restaurants (Panjabi, South-Indian, Chinese, etc.): Different vegetables, Green leafy vegetables, different types of salads, non-veg, fish etc. (if financially possible)

                     ii.        At fruit-juice bar – eat fruit-salads, fruit-juices, etc. Juices of carrot, tomato, beetroot, etc. are also available now. 

                    iii.        At fruit stalls –

                   iv.        At friend’s (local student) home – if somebody invites you – their steeple and traditional food.

                    v.        At Chaat-bar – it is needless to say what to eat here. But see for variety, cleanliness and nutritive value. E.g. – eat S.P.P. or S.P.D.P. instead of P.P. or bread omelet/bhurji instead of veg-sandwich.    

c)    Long Vacations with home stay and home food

                      i.        Don’t go to restaurants during home stay

                     ii.        Ask your mother to prepare favorite dishes –only for few days.

                    iii.        Then ask her to prepare foods from Essential foodstuffs that were absent or deficient in mess food – e.g. green-leafy-vegetables; rare seasonal vegetables (e.g. Bitter Gourd (karle/karela, ganwar, simla mirch, etc.); condiments (e.g.- Chawali, Black-Beans, Pawata etc. and germinated condiments), curries of different dals (e.g. – Udad, masur, Mung dal) etc.

                   iv.        Ask her to prepare usual steeple foods (common and specific to that region, family, community religion, race, cast etc.) though you disliked some of them previously.

                    v.        Ask her to prepare different cuisines (Thalipeeth, Dadape pohe, Daliya, Pithale, Modak, etc.) 

                   vi.        Don’t allow her to prepare foods from foodstuffs that were common in mess food.

                  vii.        Ask her to prepare dry cuisines (nutritive and durable – in good quantities – sufficient for you and your friends for few weeks) at the end of vacation. Carry them to hostel and share with your friends (needless to say, because your friends will be waiting for them) as your friends will be sharing cuisines that their mothers have prepared for them. In fact you can decide beforehand who will bring what cuisines. That will add to the variety in cuisines, foodstuffs and their nutritive values. They will be sufficient for at least next few weeks.      

B.   Additional efforts:

                      i.        Breakfast – Always start a day with good breakfast. That will reduce irritability; make you happy and satisfied; make you attentive and increase your concentration. Any preparation in substantial quantity will do. If not available at mess, find nearest restaurant. Select dishes that are boiling-hot, freshly prepared, quickly served, quickly eatable.

                     ii.        Eating periods – Use at least 2 additional (in addition to breakfast and 2 meals) eating periods (hunger times) by eating fruits, salad items, home-made snacks, milk or eggs. Eating such things is nutritious, supplementary, hygienic and time saving. 

                    iii.        Milk –

It is absolutely necessary to drink 2 cups or 1 large glass of milk per day. Make it possible in any way.

Few suggestions – drink at mess or restaurant, drink readymade flavored milk-drink, purchase ½ lit (standard and pasteurized) and share with your partner or purchase tetra pack. Eat other milk products (curds, buttermilk, lassi, dahi-wada etc.) whenever possible. 

                   iv.        Fruits – Purchase fruits twice per week and eat at least one fruit/day (1-2 banana, I apple/pear, 1 guava, 1-2 chikoo etc.). Share larger fruits (papaya, watermelon, kharbooj etc.) with room-mate (if he contributes, well and good. If he doesn’t, don’t bother), otherwise some part of them will be wasted or you will not be able to purchase large fruits.     

                    v.        Salads / raw vegetables – Purchase twice per week and eat some of them raw daily (after thoroughly washing them)

                   vi.        Eggs / non-veg – They are supplementary but not essential. If they are not affordable or you are a pure vegetarian, eat dals and condiments more.

                  vii.        Dry cuisines and snacks –

Snacks brought from home (for few weeks after vacation) and sent with visitors from home are best. Eat snacks from restaurants or snack bars only if unavoidable. But try to see for cleanliness and nutritive value. 

Reserve only one eating period for snacks.   

                 viii.        Dry fruits: Eat 1 fistful per day of (any) dry fruits (if affordable) otherwise eat groundnuts and dry Dates.

                   ix.        Affordability: It should always be consider first. It is considered while making all above suggestions. With some planning, proper utilization of available resources and constant lookout for alternatives, it is possible.

                    x.        Sharing with room partner – Many of the above things are easily possible if you are in good terms and understanding with your room partner. E.g. utilization / management of milk – purchase ½ lit per day, share ½ with room partner and drink it immediately. Purchase ¼ or ½ kg available fruits or salad vegetables (e.g. 2 apples, 2-4 guavas, 4 bananas, 4 tomatoes, carrots or cucumbers etc. and share half of them with room partner, etc.) and eat them immediately. Sharing is advisable for full utilization, to avoid wastage, to make diet affordable and because some things cannot be purchased in lesser quantities. 

                   xi.        Planning – All above things are possible only with some initial planning, planned execution, reassessment and continuous efforts. (Added advantage – training of many things that are useful for all future life – e.g. planning, planned execution; reassessment, continuous efforts, resource management and time management.)

C.   Avoid: - fast foods, junk foods, biscuits, pizza, cakes, wafers etc. – low nutritive value foods

Ready and aerated beverages / drinks

D.   Try: - frequent eating, home-made cuisines, groundnuts, dry fruits, fruits, salads, fruit juices and sherbets. Taking Tiffin to the college

E.    Do’s: - eat fresh, hot, clean and all possible (without likes and dislikes) things.   

F.    Don’ts: - fasting, overeating, eating at odd times, eating unhygienic things, etc.

Don’t fall prey to any addictions. Don’t even try anything addicting even out of curiosity.